algemeen
bioinfo
bioquest
biopuzzel
fotoalbum
webteam
algemene links
publicaties
lesstof
inleiding
links
beheerder
gebruikersnaam
wachtwoord
copyright
© bioinfo.nl
disclaimer
b-rem
Inleiding | Regeling en gedrag
inleiding
links
H1: Afval en milieu
H2: Voeding en vertering
H3: Verbranding en ademhaling
H4: De bloedsomloop
H5: Voortplanting
H6: Erfelijkheid en evolutie
H7: Regeling en gedrag
H8: Mens en milieu
b1 | b2
h3 | v3
h4
v4
h5
v5
v6
lesstof
1. Regeling en gedrag
webquest
1. Multiple Sclerose
2. Autisme
3. Zenuwstelsel
4. Oogafwijkingen
5. Evenwichtsstoornis
6. Obesitas
7. Vitamines
8. Dwarslaesie
9. Schizofrenie
10. Make-up en kleding
11. Ogen
12. Oren
13. Schizofrenie
14. Homeostase
15. Slangengif
16. Impulsen in het zenuwstelsel
17. Hormonale regeling tijdens zwangerschap
kruiswoordpuzzel
Geen Kruiswoordpuzzels
gatentekst
Geen Gatenteksten
meerkeuze
Geen Meerkeuze
inleiding | Regeling en gedrag
© jeepin.com
Geen regeling en geen (aanpassen van) gedrag? Dat wordt een puinhoop!
Je zou er niet vrolijk van worden als de turbine in de elektriciteitscentrale zelf zou beslissen of, en hoe snel, hij zou draaien. Je verwacht dan dat op het ene moment de lampen sterker zouden branden dan op het andere moment. Als ze al branden. De werkelijkheid kan veel bizarder zijn: alle elektriciteitscentrales zijn tegenwoordig via een hoogspanningsnet met elkaar gekoppeld. Een halve eeuw geleden was dat nog niet het geval. Na de 2e wereldoorlog moest Duitsland herstelbetalingen doen. Het oosten van ons land ontving zodoende elektriciteit uit Duitsland. Om ons dwars te zitten, leverde Duitsland de gewenste energie vaak af met een frequentie die afweek van 50Hz. Als er toen televisie had bestaan, dan hadden de kijkers voortdurend een rollend beeld gezien tengevolge van het feit dat de kloksnelheden van zend- en ontvangstapparaten niet overeenkwamen. Gevoelige meetinstrumenten hadden er destijds wel last van. Stationsklokken ook. Maar wonderlijk genoeg reed de NS toen beter op tijd dan tegenwoordig.
Elektriciteit kun je niet bewaren, -er bestaat geen verse stroom- dus wordt er ieder moment evenveel geproduceerd als er wordt afgenomen. Dat betekent dat er problemen kunnen ontstaan als het er ergens stil valt. Niet lang geleden werd in Duitsland boven de rivier de Ems een hoogspanningsleiding afgeschakeld om veilige doorvaart van een groot schip mogelijk te maken. Er stroomde toen plotseling geen elektriciteit meer naar de westkant van de Ems, met als gevolg dat de vraag aan de dichtstbijzijnde centrale groter werd dan de maximale vraag. De beveiliging in die centrale zette de boel stil; de volgende centrale reageerde net zo en viel stil; en de volgende enz. Tot aan de Franse en Belgische Kanaalkust toe. Treinen stonden er stil, mensen zaten er vast in liften, lichten gingen uit, een geboortegolf werd gevreesd.
In huis hebben we de kamerthermostaat. Een modern exemplaar zorgt dat de CV-ketel volgens een programma naar behoefte warmte levert. Als bevriezing dreigt dan schakelt de thermostaat zonodig midden in de nacht de ketel in. Op rustige dagen, b.v. in het weekend, schakelt de thermostaat de ketel later in dan op drukke dagen. Moderne thermostaten leren hoe ze moeten reageren om het huis waarin zij zijn geplaatst zo comfortabel en zuinig mogelijk te verwarmen. Als wij verlangen dat het bijvoorbeeld ’s morgens om 8 uur 20°C is dan zal een moderne thermostaat ruim van tevoren de ketel inschakelen. Vervolgens meet hij wanneer de kamer op temperatuur is. De volgende dag zal hij proberen de ketel zoveel later in te schakelen, dat de kamer precies op 8 uur op temperatuur is. Als de buitentemperatuur afneemt is het in de kamer ook kouder. De thermostaat leert ook dan eerder te reageren. En als we het huis extra isoleren, dan heeft een moderne thermostaat dat binnen een paar dagen begrepen. En binnen een paar dagen zal hij zijn gedrag aanpassen.
In de techniek wordt veel geregeld om te zorgen dat datgene gebeurt wat gewenst is. Verstoringen worden in de meeste gevallen keurig opgevangen. In een enkel geval heeft een onverwachte ingreep van buitenaf rampzalige gevolgen. Sommige stromen kunnen niet ongestraft worden stilgezet. Leerprocessen leiden tot verandering van gedrag. Processen hebben een dag-en-nachtritme Enzovoort.
De overeenkomst tussen techniek en biologie is opvallend. Net als een elektriciteitscentrale heeft ons lichaam energie nodig. Een deel daarvan wordt in ons lichaam omgezet in warmte. Net als in de CV-ketel is het van belang dat de temperatuur in jouw body binnen zekere grenzen blijft. Want een soort die zichzelf overkookt sterft vroeg of laat uit!
datum: 08 mrt 2021
contact:
jeroen maréchal
version: 1.0